Ön çapraz bağ (ACL), uyluk kemiği ile kaval kemiği arasında bulunan, bacak kemiğinin uyluk kemiği önünde kaymasını engelleyerek dizde dönme stabilitesini sağlayan bir bağdır.
Ön çapraz bağ
Ön çapraz bağ (ÖÇB veya ACL) yaralanması dizde en sık görülen bağ yaralanmasıdır. Tedavi edilmediği zaman dizde stabilite bozukluğu, yapısal bozukluklar ve menisküs yaralanmalarına sebep olur.
Ön çapraz bağın MRI görüntülemesi
Ön çapraz bağ yaralanmaları, en sık sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi yaparken ortaya çıkar.
Yaralanmaya sebep olan eylemlere koşarken aniden yavaşlama, zıpladıktan sonrası yere inme, dize darbe alma gibi örnekler verilebilir.
Ön çapraz bağ yaralandığında dizde ani bir kopma hissiyatıyla birlikte ses duyulabilir. Birey genellikle yere düşer.
Ön çapraz bağ yaralanmaları en sık sabit ayak üzerinde dönme yaparken ortaya çıkar.
Diz şişmeye başlar ve yürürken ağrı oluşur. Normal eklem hareketinde kısıtlılıklar meydana gelir.
İlk dönem geçtikten sonra (yaklaşık olarak üç hafta) şişlik ve ağrı azalır. Fakat dizi boşa atma hissi, merdiven inerken dizi kontrol edememe, bükememe, düz uzatamama, dizde doluluk hissiyatı gibi şikayetler ortaya çıkmaya başlar.
Ön çapraz bağ kopması, yaralanması veya cerrahisi sonrası durumlarında fizik tedavinin amaçları ağrı ve ödemi yok etmek, dizin kontrolünü sağlamak, dizin fonksiyonun yavaş yavaş tekrar kazanılmasını sağlamaktır.
Ön çapraz yaralanması sonrası dizi boşa atma hissiyatı açığa çıkar.
Ön çapraz bağ yaralanmalarında cerrahi dışı tedavinin hedefi bireyin veya sporcunun dizini boşa atması ve güvensizlik hislerini yok ederek günlük yaşamını normale döndürmek, spora tekrar dönmesini sağlamaktır. Fizik tedavi, bir yandan mümkün olabilecek menisküs ve kıkırdak yaralanmalarını da önleyerek kireçlenme ihtimalini azaltmaktadır.
Diz ödemi
Fizik tedavide başlıca uygulanan tedaviler manuel terapi, egzersiz, elektroterapi, sıcak ve soğuk ajanlar, breys, kinezyolojik bantlamadır. Egzersizler eklem hareket açıklığı, ağırlık aktarma ve yürüyüş, kas dayanıklılığı, kas kuvveti; hasta eğer sporcuysa bunlara ek olarak koşu, antrenmanlara dönüş, hız, çeviklik, spora geri dönüş temellerini içerir.
Dize uygulanan manuel terapi Diz breysi Dize uygulanan kinezyolojik bantlama
Eklem hareket açıklığı egzersizlerinde; normal eklem hareket açıklığının sağlanması, ödem yönetimi ve dizi düz yapabilme hedeflenmektedir.
Dizin normal eklem hareket açıklığı egzersizi
Ağırlık aktarma, yaralanma veya cerrahiye göre değişebilir.
Kas kuvveti egzersizleri; kalça, diz, ayak bileği kaslarının kuvvetlenmesini hedefler.
Diz kaslarını kuvvetlendirme egzersizi
Koşu, hız, çeviklik eğitimi, antrenmanlara ve spora geri dönüş yapılan sporun hedeflerine göre farklılık gösterir.
Spora dönüş için spora uygun antrenman hazırlığı uygulaması
Hedefler ve zaman aralıkları farklı sporlar arasında değişiklik göstereceğinden hastaya özel egzersiz programı oluşturulmalıdır.