ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARINDA FİZİK TEDAVİ

Ön çapraz bağ (ACL), uyluk kemiği ile kaval kemiği arasında bulunan, bacak kemiğinin uyluk kemiği önünde kaymasını engelleyerek dizde dönme stabilitesini sağlayan bir bağdır.

Ön çapraz bağ (ÖÇB veya ACL) yaralanması dizde en sık görülen bağ yaralanmasıdır. Tedavi edilmediği zaman dizde stabilite bozukluğu, yapısal bozukluklar ve menisküs yaralanmalarına sebep olur.

Ön çapraz bağ yaralanmaları, en sık sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi yaparken ortaya çıkar. 

Yaralanmaya sebep olan eylemlere koşarken aniden yavaşlama, zıpladıktan sonrası yere inme, dize darbe alma gibi örnekler verilebilir. 

Ön çapraz bağ yaralandığında dizde ani bir kopma hissiyatıyla birlikte ses duyulabilir. Birey genellikle yere düşer. 

Diz şişmeye başlar ve yürürken ağrı oluşur. Normal eklem hareketinde kısıtlılıklar meydana gelir. 

İlk dönem geçtikten sonra (yaklaşık olarak üç hafta) şişlik ve ağrı azalır. Fakat dizi boşa atma hissi, merdiven inerken dizi kontrol edememe, bükememe, düz uzatamama, dizde doluluk hissiyatı gibi şikayetler ortaya çıkmaya başlar.

Ön çapraz bağ kopması, yaralanması veya cerrahisi sonrası durumlarında fizik tedavinin amaçları ağrı ve ödemi yok etmek, dizin kontrolünü sağlamak, dizin fonksiyonun yavaş yavaş tekrar kazanılmasını sağlamaktır.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında cerrahi dışı tedavinin hedefi bireyin veya sporcunun dizini boşa atması ve güvensizlik hislerini yok ederek günlük yaşamını normale döndürmek, spora tekrar dönmesini sağlamaktır. Fizik tedavi, bir yandan mümkün olabilecek menisküs ve kıkırdak yaralanmalarını da önleyerek kireçlenme ihtimalini azaltmaktadır.

Fizik tedavide başlıca uygulanan tedaviler manuel terapi, egzersiz, elektroterapi, sıcak ve soğuk ajanlar, breys, kinezyolojik bantlamadır. Egzersizler eklem hareket açıklığı, ağırlık aktarma ve yürüyüş, kas dayanıklılığı, kas kuvveti; hasta eğer sporcuysa bunlara ek olarak koşu, antrenmanlara dönüş, hız, çeviklik, spora geri dönüş temellerini içerir.

Eklem hareket açıklığı egzersizlerinde; normal eklem hareket açıklığının sağlanması, ödem yönetimi ve dizi düz yapabilme hedeflenmektedir.

Ağırlık aktarma, yaralanma veya cerrahiye göre değişebilir.

Kas kuvveti egzersizleri; kalça, diz, ayak bileği kaslarının kuvvetlenmesini hedefler.

Koşu, hız, çeviklik eğitimi, antrenmanlara ve spora geri dönüş yapılan sporun hedeflerine göre farklılık gösterir.

Hedefler ve zaman aralıkları farklı sporlar arasında değişiklik göstereceğinden hastaya özel egzersiz programı oluşturulmalıdır.